آموزش و پرورش  باغبادران  در يك نگاه

اداره آموزش و پرورش باغبادران مسئوليت تعليم وتربيت بيش از 000/10 نفر دانش آموز را درمنطقه اي گسترده و پراكنده و در دو شهر باغبادران و چرمهين و سي وسه روستا به عهده دارد. اين دانش آموزان در بيش از يكصد مدرسه در سه دوره تحصيلي مشغول هستند.

* تاريخچه تعليم وتربيت در بخش باغبادران

آموزش و پرورش در اين منطقه بنا به اسناد تاريخي فراوان از قدمت بالايي بر خوردار است قبل از اينكه آموزش و پرورش به شكل فعلي مرسوم باشد در صدها سال مكتب خانه ها در نقاط مختلف اين منطقه فعال بوده اند و خواندن و نوشتن و حساب كردن و آموزش قرآن، اخلاق و آموزشهاي ديني  عمده فعاليتهاي اين مكتب خانه ها را تشكيل مي داده است.

آموزش خط و پرداختن به نگارش قرآن كريم موجب شده است تا امروزه نسخ خطي بسيار نفيسي از قرآن كريم براي نسلهاي امروز به يادگارمانده باشد از جمله مرحوم ملا زين العابدين باغبادراني پنجاه و چهارمين جلد قرآن خطي خود را در صد وهشتاد و پنج سال  پيش تحرير نموده است.

از مكتب داران معروف مي توان به ملا دوست محمد(از منجمان بزرگ عصر خويش بوده است)، ملا عبدالمحمود، ملا يحيي، ملا محمدعلي، صدر العلما  ملا عليجان، ملا عوضعلي و شيخ حسين ايراني اشاره كرد.

همچنين در اين ايام مكتب داران بزرگي در سطح روستاها و نقاط مختلف منطقه چراغ تعليم وتربيت را همواره فروزان و روشن نگاه داشته اند.

سيد ابراهيم ميرزا، سيدنعمت اله (اعتماد الشريعه همامي)،ملا محمدفاصل همامي، سيد ابراهيم مقدس سعيدآبادي، ملاعلی آقا آخوند شمس مورکانی ،ملاهاشم شمس مو.رکانی، ملا عبدالعلی شمس مورکانی ، ملا عبدالخالق شمس مورکانی محمدعلي فريدون پور موركاني، شيخ عبدالجبار شمس موركاني، ملا عبداله كرچگاني، ملا رمضان كرچگاني، سيدجواد حقي، ملا رجبعلي چرمهيني، كربلائي حيدر چرمهيني، ملا هاشم كچوئي، ملا ميرزا كچوئي از جمله چهره هاي درخشان اين عرصه هستند.

همچنين مكتب داران زن از جمله صغري سلطان فرزند ملا عبدالحسين و چندين نفر از زنان  مكتب دار به تعليم و تربيت بانوان پرداخته اند.

 *آموزش و پرور ش به سبك جديد *

آموزش و پرورش به سبك جديد در بخش باغبادران با تاسيس  دبستان بزرگمهر باغبادران  به عنوان مدرسه لنجانات  در سال 1305 شكل گرفت و پس از آن در سال 1319 اولين دبستان دخترانه به نام  مهر در باغبادران تاسيس شد  و به همين ترتيب  مدارس بعدي در نقاط مختلف بخش تاسيس شده است. مدرسه بزرگمهر باغبادران پس  از پیروزی انقلاب اسلامی بیاد معلم فرهیخته و انقلابی مصطفی پولادی  که در شکل گیری انقلاب اسلامی در استان بویژه شهرستان لنجان و منطقه باغبادران نقش موثری را ایفا نمود و پس از پیروزی  انقلاب اسلامی به  رحمت ایزدی پیوست به یاد این معلم فداکار  ، نام وی بر سر درب دبستان باغبادران نقش بست وتا سال 1385 به این  نام خوانده می شد  .

    و از آبان ماه 86 همزمان با افتتاح ساختمان جدید آن که توسط خیر گرانقدر حاج مظفر فتحی بنا شد و هشتادمین سال تاسیس آن  نیز جشن گرفته شد به نام پدر مرحوم این خیر گرانقدر حاج نصراله فتحی نام گذاری شد  .و در سال تحصیلی 95-94 دانش آموزان این دبستان بعلت دو نوبته بودن به ساختمان جدید التاسیس فعلی منتقل شدند و این مکان دارای   11       کلاس درس مجهز به امکانات پیشرفته و سه اطاق اداری و یک باب نماز خانه و یک باب کتابخانه می باشد و کارکنان این دبستان را  11 نفر آموزگار مجرب و مدیر و سه معاون ویک نفر  مربی بهداشت ویکنفر  مربی قرآن ویک نفر  مربی تربیت بدنی تخصصی تشکیل می دهد .

سعیدآباد؛ روستایی مفتخر به وجود قرآن با دستخط مبارک  امام علی (ع)  

قرآن سعیدآباد یکی از با ارزش‌ترین آثار تاریخی ایران و منتسب به خط حضرت علی (ع) است که این قرآن را روز بیست و یکم ماه رمضان به روستای سعیدآباد لنجان می‌آورند و مردم از شهرهای مختلف برای زیارت آن به این روستا سفر می‌کنند.

  ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن، ماهی که با ورود به آن عبادتی خاص را در ذهن آدمی نقش می‌زند، چراکه مردم ایران ماه رمضان را ماه میهمانی الهی می‌دانند و بر همین اساس در گوشه و کنار کشور مراسم‌های ختم قرآن کریم برگزار می‌شود و آحاد مردم به خصوص نوجوانان و جوانان روح و جان خود را با کلام وحى معطر می‌سازند.

مردم ایران اسلامی معتقدند، مهم‌ترین و پرفیض‌ترین ‌عبادت‌ها در ماه رمضان و لیالی قدر رقم می‌خورد که این امر باعث رشد و تعالی انسان‌ شده و دستیابی به قرب الهی را آسان‌تر می‌سازد و می‌توان به جرأت گفت، همین شب‌های قدر است که ماه رمضان را از دیگر ماه‌های سال متمایز می‌کند، همان شبی که از هزار ماه برتر بوده و اولیای الهی و آحاد مردم این شب‌ها را تا صبح به عبادت می‌پردازند و با قرآن مجید انسی صد چندان پیدا می‌کنند.

ماه رمضان با مراسم، آداب و آئین‌های آن، دارای جایگاه برجسته‌ای در میان مردم ایران است و آغاز این ماه، با جلوه‌های نمایان همچون اطعام ایتام، پهن کردن سفره‌های افطاری ساده و مراسم ترتیل‌خوانی قرآن کریم هویدا می‌شود و با فرا رسیدن نوزدهم ماه رمضان مساجد و تکایا سیاه‌پوش شده و بیرق‌ها و کتل‌های سیاه در جوار تکایا و مساجد آرام می‌گیرند، که نشانگر فرا رسیدن اندوهی عظیم است.

بیست و یکم ماه رمضان نیز از حال و هوایی خاص برخوردار است و در لحظه لحظه آن حزن و اندوهی سنگین قرار گرفته و اجتماع عظیم عزاداران خود راوی غم بزرگ زینب (س) در این روز است، از این رو مردم در هر شهر و دیاری با برگزاری آئین‌های سنتی آن دیار و برگزاری مراسم‌هایی همچون روضه خوانی، دسته‌گردانی و تعزیه‌خوانی عشق و ارادت خود را به امام مظلومشان نشان می‌دهند.

هر ساله در روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان، عزادارانی که دل به کتاب وحی سپرده‌اند، از گوشه و کنار کشور با جان و دل به زیارت دست‌خط مبارک امیرالمومنین (ع) به روستاى سعیدآباد لنجان سفر می‌کنند که این امر شور و حالی خاصی را در این روستا رقم می‌زند و به خوبی مشخص است، روستای سعیدآباد شور و حالی دیگر در سر دارد وقتی در میان مردم حرکت می‌کنی حال و هوایی وصف‌ناپذیر را شاهدی به گونه‌ای که گویی ارتباط قلبی و روحی هر شخص با خدای متعال به شکلی خاص برقرار شده و مظلومیت حضرت علی (ع) را به خوبی درک کرده‌اند.

  قرآن سعیدآباد یکی از با ارزش‌ترین آثار تاریخی ایران اسلامی به حساب می‌آید که مربوط به قرن اول یا دوم هجری قمری است.

  این قرآن را در روزهای عاشورا، بیست و هشتم ماه صفر و بیست و یکم ماه رمضان به روستای سعیدآباد لنجان می‌آورند و مردم از روستا‌ها و شهرهای مختلف برای زیارت آن به این روستا سفر می‌کنند.

  مردم روستای سعیدآباد اعتقاد خاصى به این قرآن دارند چرا آثار و برکات زیادى را برای این روستا و مردم آن به همراه داشته و به برکت آن مردم روستاى سعید‌آباد اُنس ویژه‌اى با قرآن کریم دارند.

  قرآن سعیدآباد شامل جزء سوم قرآن کریم بوده که به خط کوفی بر روی پوست آهو تحریر شده و حواشی آن نیز با طلا به تذهیب درآمده که این قرآن منتسب به خط مبارک حضرت علی (ع) است.

  آقا سیدابراهیم مقدس معلم فرزندان دربار ناصرالدین شاه بود که وظیفه تعلیم و تربیت قرآنى شاهزادگان را به عهده داشت که ناصرالدین شاه به پاس خدمات وی جزء 30 قرآن مجید به خط امام على (ع) که بر روى پوست آهو نگارش شده بود را به همراه با مرغزارى در حاشیه زاینده‌رود به او هدیه می‌کند و سید ابراهیم مقدس این قرآن را به بهترین شکل حفاظت کرده و نسل به نسل تا به امروز انتقال یافته که امروز مورد زیارت و تبرک آحاد مردم قرار گرفته است.

علیرضا شمس

عضو هیئت امناء جایگاه قرآن سعید آباد

تاریخچه و معرفی روستای لایبید

با پایان یافتن حکومت سلجوقیان در سال ۵۹۰ هجری و روی کار آمدن سلسله ترک زبان اتابکان و خوارزمشاهیان، قسمت عمده نواحی مرکزی ایران و از جمله اصفهان توسط یکی از سرداران اتابکان به نام(شمس الدین آی تُغمُش) فرمانروایی می شد. در سال ۵۹۲ هجری، شمس الدین آی تغمش با گسترش مناطق فرمانروایی خود به طرف جنوب غرب اصفهان هر منطقه را به سبک تقسیمات کشوریِ زمان ساسانیان «بلوک» خواند و نام خود را بر این بلوک نهاد. با تصرف این منطقه (لنجان وحوالی آن) ازآن زمان به بعد این منطقه به نام بلوک آی تغمش خوانده شد که این نام به مرور زمان به “آیدغمیش” تبدیل شده است.
آی تغمش شانزده سال فرمانروایی کرد و اقداماتی در جهت برقراری نظم و امنیت در این منطقه انجام داد. به دلیل سوق الجیشی بودن ناحیه و قرار گرفتن در مسیر اصفهان و خوزستان و همچنین همجواری با ایل بختیاری، بیشتر سپاهیان خود را از اصفهان به این منطقه گسیل داد. وی همچنین هر واحد از نیروها را در جایی تمرکز داد که(چم) خوانده می شد وهر چم را به نام فرمانده آن واحد یا اسمی که نشانه بارزی از محل جغرافیایی آنجا و امثال آن باشد، نامگذاری کرد. این چمها در امتداد رود زاینده رود از چمگردان تا چم خرم( پل زمانخان) ادامه دارند.
از جمله اقدامات دیگری که شمس الدین آی تغمش جهت امنیت این منطقه انجام داد، تأسیس قلعه های نظامی همچون : قلعه آی تغمش، قلعه تقی، قلعه طبس، قلعه ترکی، قلعه چهار برج باغبادران و همچنین جهت امنیت مسافران و کاروانهای مسیر اصفهان به چهار محال بختیاری و خوزستان – که بیشتر اوقات در محل گردنه رخ وتنگ بیدکان واقع در کوه رخ توسط راهزنان و اشرار غارت می شدند- و نیز از طرفی چون کوه رخ مرز میان این منطقه وایل بختیاری بوده است، به دستور وی در این مسیر با فاصله های کمی از هم قلعه های نظامی مستحکمی واقع در روستای لایبید ،قلعه نوری واقع در روستای حاجت آقا و همچنین قلعه هایی واقع در روستاهای کنونی قلعه آقا و کلیشاد رخ ساخته شد.
با هجوم مغولان به ایران درسال۶۱۶ هجری فرمانروایی اتابکان و خوارزمشاهیان به پایان رسید. مغولان در سال ۶۳۳ هجری اصفهان را فتح کردند و با گسترش لشکر کشی به اطراف اصفهان، بلوک آی تغمش نیز به تصرف درآمد. از این زمان به بعد تغییرات زیادی در وضع زندگی ساکنان منطقه به وجود آمد. به مرور این قلعه ها از حالت نظامی خارج و به کاروانسراهای بین راهی تبدیل شد؛ و جهت پذیرایی و اسکان موقت مسافران حجره های زیبایی در آنها ساخته و محل کسب و زندگی عده ای گردید. این منطقه به دلیل وجود چشمه های جوشان و پرآب همواره طرف توجه بوده واهالی وشمندگان یا سمندگان (باغبادران کنونی) اولین بار از آب این چشمه ها برای کشاورزی استفاده کرده با هموار ساختن زمینهای اطراف این قلعه ها به این منطقه جانی تازه بخشیدند.

با گذشت زمان عده ای از کشاورزان نیز در این قلعه ها ساکن شدند تا همواره در کنار آب و مِلک خود باشند و همچنین دشواری مسیر رفت وآمد بین محل زندگی در وشمندگان و زمینهای کشاورزی را از پیش پای خود بردارند. در طول سالها اقوام و قشرهای دیگری نیز از جمله طوایفی از ایل بزرگ قشقایی و یا ایل بختیاری در این منطقه سکونت کردند و این از باقیمانده گویش ترکی و لری در زبان مردم این ناحیه به خوبی مشهود است.

با گسترش زمینهای کشاورزی و نیاز به آب بیشتر، قنواتی حفر گردید و بر تعداد کشاورزان افزوده شد. با افزایش جمعیت منازل مسکونی بیشتری ساخته شد و هر قلعه به صورت دهکده کوچکی درآمد.
در دوران قاجار و به ویژه دوران مشروطه و قیام بختیاریها مقدار زیادی از این زمینها به دلایل و بهانه های مختلف و تحت ستم، در تملک فئودالها و خانهای بختیاری افتاد و به صورت ارباب و رعیتی تا پایان حکومت رضاخان اداره می شد. تا اینکه بعد از قانون اصلاح تقسیمات اراضی در زمان محمدرضا شاه کم کم همه کشاورزان بومی توانستند صاحب زمین کشاورزی شوند.

از قدیم تاکنون نامگذاری یک مکان بر اساس یک ویژگی بارز، دلیل برجسته و یا شرایط جغرافیایی خاص آن محل انجام شده است. وجه تسمیه «لایبید» نیز برگرفته از وجود درختهای انبوه  بید در این محل بوده که به ویژه در امتداد آبراه فصلی روستا که در زبان محلی « لابار » گفته می شود، قرار داشته است و هنوز هم این نوع درخت در این محل به وفور دیده می شود. این نام کم کم به قلعه، مزرعه و قنات این محل نیز اطلاق و به نام قلعه لایبید، مزرعه لایبید و قنات لایبید نامگذاری شده است.
در طول هشتصد سال گذشته تغییرات زیادی در این منطقه رخ داده چنانکه چندین بار این قلعه ها ویران و جابجا شده است ولی ساکنان آنها ناگزیر از ناامنی های متوالی، به مرمت و یا بنای قلعه مستحکم دیگری مبادرت ورزیده اند. در محل فعلی روستای لایبید از ابتدا تا کنون چندین قلعه ساخته شده است که قلعه اول در محل معروف به« گچ کنی » واقع در کنار چاه آب آشامیدنی جدید روستا، قلعه دوم واقع در مزرعه لایبید در محل فعلی مخابرات روستا و بالاخره آخرین قلعه که «قلعه لایبید» نامیده شده در محل حسینیه فعلی روستا و خانه های اطراف آن بنا گذاشته شده است. اکنون نزدیک به ۲۰۰ سال از بنای آخرین قلعه روستا می گذرد و تنها یکی از برجهای چهارگانه آن باقی مانده و مابقی قلعه، در بافت خانه های روستا ناپدید و از بین رفته است.

روستای لایبید با مختصات ۵۱ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۱۸ دقیقه عرض شمالی و ارتفاع تقریبی ۲۱۰۰ متر از سطح دریا، دارای میانگین دمای سالانه ۱۴ درجه سانتیگراد بالای صفر و در یک ناحیه معتدل نیمه کوهستانی واقع شده است . این روستا در شصت وپنج کیلومتری جنوب غرب شهر اصفهان و درشهرستان لنجان بخش باغبادران و درامتداد جاده اصفهان-شهرکرد قرار دارد. ازطرف شمال به روستای همام (در قدیم دِه امام) وکوه زیبای پیشَمبِدی- در زبان محلی – (یا پیرشمس الدین یا پیر شمع الدین) و ازجنوب به شهر چرمهین و کوه رخ، از شرق به شهر باغبادران و ازغرب به روستای حاجت آقا منتهی می گردد. دارای آب و هوایی مناسب برای تولید اکثرمحصولات کشاورزی است. شرایط آب و هوا در این روستا بسیار مناسب و تغییر فصول در آن به خوبی محسوس و دقیق است و شاید کمتر جایی در کشور ایران بتوان یافت که دگرگونی فصل در آنجا تا این اندازه قابل ملاحظه و به موقع باشد. این روستا دارای چندین مزرعه و قنات به نامهای لایبید، حاجت آقا، شاهسواربگ، زیراب، کله شادی، سنجدی، محمودآباد، علمدار، ایزدآباد، چغادزدان ودره گرگی می باشد. متاسفانه مشکل فراگیر خشکسالی و کمبود آب باعث شده علی رغم وجود زمینهای مناسب و مستعد کشاورزی بیشتر زمینها بایر و بدون کشت بماند. محصول اغلب این روستا گندم ، جو، گردو وبادام است که با توجه به مشکل کمبود آب در چند سال گذشته از میزان کشت گندم و جو تا حد چشمگیری کاسته شده و در مقابل،  توجه کشاورزان به کشت زعفران،  به دلیل سازگاری اش با این منطقه و به عنوان گیاهی که نیاز به آب بسیار کمی دارد،  معطوف شده است.

روستای لایبید قبل از انقلاب به عنوان یکی از روستاهای مطرح در سطح منطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. بعد از انقلاب و به خصوص در دوران جنگ نیز در زمینه های مذهبی ، سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی نقش بسزایی ایفا نمود. این روستا دارای هشت شهید به نامهای: کیامرز ایزدی، کهزاد صادقی، منصور صادقی، حسنعلی ایزدی، احمد ایزدی، رضا ایزدی،سعید غلامی و قباد ایزدی است. همچنین تعداد زیادی از ساکنان این روستا از ایثارگران دوران جنگ تحمیلی هستند.
درحال حاضر روستا از امکاناتی چون:آب آشامیدنی، برق، گاز، تلفن و تلفنبانک ،آسفالت معابر، دو مسجد و یک حسینیه، بسیج روستا، مدرسه ابتدایی نوساز، مدرسه راهنمایی پسرانه و دخترانه نوساز، زمین ورزشی، ساختمان شورا ودهیاری، اجرای طرح جمع آوری وبازیافت زباله و غیره برخوردار است. متاسفانه به دلیل خشکسالی های مداوم وکمبود آب شرب در سالهای اخیر تعداد زیادی از اهالی روستا به شهرهای مجاور مهاجرت نموده اند. چنانکه از سال ۱۳۷۷ تا سال ۱۳۹۰ نزدیک به صد وشصت خانوار از این روستا به شهرها نقل مکان کرده اند. مهاجرت بی رویه اهالی باعث شده بسیاری از منازل مسکونی خالی از سکنه باشد ومی توان گفت درحال حاضر تقریباً تمامی روستاهای ایران با چنین مشکلی روبرو هستند.

روستای برنجگان در استان اصفهان و در شهر اصفهان قرار دارد. با ارتفاع 1790 متر ار سطح دریا و رودخانه زاینده رود در قسمت شمال شرقی آن قرار دارد که در موقعیت جغرافیایی8و32 عرض شمالی80 کیلومتری جنوب غربی اصفهان و 60 کیلومتری شمال شرقی شهرکرد بر روی تپه ای که در یک طرف زاینده رود واقع شده است. شکل خانه های روستای برنجگان: از قدیم بنا به رویات افراد ساکن مصالح به کار رفته برای خانه ها سنگ و خاک رس بوده است و برای خانه ها چینه می گذاشتند به ارتفاع 2 تا 3 متر و در درون گل آن سنگ ریزه به کار می بردند و بعد که خشت اختراع شد خانه ها را با خشت می ساختند. جمعیت و حدود روستای برنجگان بر روی تپه ای به شکل ذوزنقه واقع شده است که رود خانه زاینده رود از ظلع شرقی آن میگذرد و محدود است از شمال روستای کرچگان –سعید آباد-و شهر باغبهادران و از جنوب به صادق آباد- از مشرق به روستای خشوئیه و از مغرب به دورک و کته شور واقع شده است . نام برنجگان: درحدود 280 سال پیش اولین شخصی که این روستا را بنا كرد شخصی بود به نام لطفعلی خان لاری که جهت کشاورزی کشت برنج به این سرزمین آمد و بنا به مرقوبیت نوع برنج آن این روستا را برنجگان نامیدند که مساحت این روستا 37 هکتار می باشد.

انسان بايد( قرائت وذكر ) نمازرا ياد بگيردكه غلط نخواند.... (توضيح المسا ئل مراجع تقليد)

كلماتي كه اگر در نمازغلط اداء  شوند معناي آن تغيير مي كند.

با توجه به تفاوت فاحش كلمات در درست يا غلط اداكردن حروف اميد است دراين امر

بيشتر تلاش  ودقت نماييم.

                     علیرضا شمس معاونت پرورشی و مسئول کلاسهای دارالقرآن

فضيلت ماه مبارك رمضان

«رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانيدن مى باشد. [1] چون در اين ماه گناهان انسان بخشيده مى شود، به اين ماه مبارك رمضان گفته اند.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «انما سمى الرمضان لانه يرمض الذنوب; [2] ماه رمضان به اين نام خوانده شده است، زيرا گناهان را مى سوزاند.»
رمضان نام يكى از ماه هاى قمرى و تنها ماه قمرى است كه نامش در قرآن آمده است.
در اين ماه كتاب هاى آسمانى قرآن كريم، انجيل، تورات، صحف و زبور نازل شده است. [3]
اين ماه در روايات اسلامى ماه خدا و ميهمانى امت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در اين ماه در نهايت كرامت و مهربانى پذيرايى مى كند; پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است، [4] هر كس همه اين ماه را روزه بگيرد بر خدا واجب است كه همه گناهانش را ببخشد، بقيه عمرش را تضمين كند و او را از تشنگى و عطش دردناك روز قيامت امان دهد.» [5]
اين ماه، در ميان مسلمانان از احترام، اهميت و جايگاه ويژه اى برخوردار و ماه سلوك روحى آنان است و مؤمنان با مقدمه سازى و فراهم كردن زمينه هاى معنوى در ماه هاى رجب و شعبان هر سال خود را براى ورود به اين ماه شريف و پربركت آماده مى كنند، و با حلول اين ماه با شور و اشتياق و دادن اطعام و افطارى به نيازمندان، شب زنده دارى و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه دارى و... روح و جان خود را از سرچشمه فيض الهى سيراب مى كنند.

فضائل ماه رمضان

گرچه ذكر تمام فضائل ماه مبارك رمضان از حوصله اين مقال خارج است; ولى پرداختن و ذكر برخى از فضائل آن از نظر قرآن و روايات اسلامى خالى از لطف نيست.

1. برترين ماه سال

ماه مبارك رمضان به جهت نزول قرآن كريم در آن و ويژگى هاى منحصرى كه دارد در ميان ماه هاى سال قمرى برترين است; قرآن كريم مى فرمايد: «ماه رمضان ماهى است كه قرآن براى هدايت انسان ها در آن نازل شده است.» [6]
پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) درباره ماه رمضان مى فرمايد: «اى مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روى آورد، ماهى كه نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهايش بر همه روزها و شب هايش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهى است كه شما در آن به ميهمانى خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته ايد، نفس هاى شما در آن تسبيح و خوابتان در آن عبادات، عملتان در آن مقبول و دعايتان در آن مستجاب است.... بهترين ساعاتى است كه خداوند به بندگانش نظر رحمت مى كند... .» [7]

2. نزول كتب آسمانى در اين ماه

تمام كتب بزرگ آسمانى مانند: قرآن كريم، تورات، انجيل، زبور، صحف در اين ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «كل قرآن كريم در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شد، سپس در مدت بيست سال بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و صحف ابراهيم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجيل در روز سيزدهم ماه رمضان و زبور در روز هيجدهم ماه رمضان نازل شد.» [8]

3. توفيق روزه

در ماه رمضان خداوند متعال توفيق روزه دارى را به بندگانش داده است; «پس هر كه ماه [رمضان] را درك كرد، بايد روزه بگيرد.» [9]
انسان افزون بر جنبه مادى و جسمى، داراى بُعد معنوى و روحى هم هست و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود، برنامه هاى ويژه را نياز دارند، يكى از برنامه ها براى تقويت و رشد بُعد معنوى، تقوا و پرهيزگارى است; يعنى اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوى رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواى نفس خود را مهار كند و موانع رشد را يكى پس از ديگرى بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمى نكند. يكى از اعمالى كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزه دارى است، قرآن كريم مى فرمايد: «... اى افرادى كه ايمان آورده ايد! روز بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان از شما نوشته شده، تا پرهيزگار شويد.» [10]

برخى از فوايد و فضائل روزه:

الف. تقويت تقوا، پرهيزگارى و اخلاص; [11]

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مى دهم.» [12]
حضرت فاطمه(عليها السلام) مى فرمايد: «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.» [13]

ب. مانع عذاب هاى دنيوى و اخروى:

امام على(عليه السلام) مى فرمايد: «روزه روده را باريك مى كند گوشت را مى ريزد و از گرماى سوزان دوزخ دور مى گرداند.» [14]
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «روزه سپرى در برابر آتش است.» [15]

ج. آرامش روان و جسم:

روزه دارى روح و روان و قلب و دل و نيز جسم را آرامش داده و باعث سلامتى روح و تندرستى جسم مى شود.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «روزه بگيريد تا سالم بمانيد.»
باز مى فرمايد: «معده خانه تمام دردها و امساك [روزه] بالاترين داروهاست.» [16]
حضرت امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد: «روزه و حج آرام بخش دلهاست.» [17]
حضرت على(عليه السلام) مى فرمايد: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكات و حديث در روزه دارى روزه هاى واجب [رمضان] براى آرام كردن اعضا و جوارح آنان، خشوع ديدگانش و فروتنى جان هايشان و خضوع دلهايشان حفظ مى كنند.» [18]
امروزه در علم پزشكى و از نظر بهداشت و تندرستى نيز در جاى خود ثابت شده كه روزه دارى تأثيرهاى فراوانى بر آرامش روح و روان و سلامتى جسم و بدن دارد، دفع چربى هاى مزاحم، تنظيم فشار، قند خون، و... نمونه آن است. [19]

د. مانع نفوذ شيطان:

امام على(عليه السلام) به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) عرض كرد: يا رسول الله! چه چيزى شيطان را از ما دور مى كند؟ پيامبرگرامى(صلى الله عليه وآله) فرمود: روزه چهره او را سياه مى كند و صدقه پشت او را مى شكند.» [20]
بنابراين، روزه مانع نفوذ شيطان هاى جنى و انسى شده و وسوسه هاى آنان را خنثى مى كند.

هـ . مساوات بين غنى و فقير:

انسان روزه دار در هنگام گرسنگى و تشنگى، فقرا و بينوايان را ياد مى كند و در نتيجه به كمك آن ها مى شتابد. حضرت امام حسن عسگرى(عليه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرمايد: «تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتيجه به نيازمند كمك كند.» [21]

و. احياء فضائل اخلاقى

حضرت امام رضا(عليه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرمايد: «تا مردم رنج گرسنگى و تشنگى را بچشند و به نيازمندى خود در آخرت پى ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگى و تشنگى خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدين سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خوددارى از شهوات است، نيز تا روزه در دنيا نصيحت گر آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و راهنماى آنان در رسيدن به اجر باشد و به اندازه سختى، تشنگى و گرسنگى كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مى چشند پى ببرند و در نتيجه، حقوقى كه خداوند در دارايى هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند... .» [22]
و... .

4. وجود شب قدر در اين ماه

شب قدر از شب هايى كه برتر از هزار ماه است و فرشتگان در اين شب به اذن خدا فرود مى آيند و جميع مقدرات بندگان را در طول سال تعيين مى كنند [23] و وجود اين شب در اين ماه مبارك نعمت و موهبتى الهى بر امت پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) است و مقدرات يك سال انسان ها (حيات، مرگ، رزق و...) براساس لياقت ها و زمينه هايى كه خود آنها به وجود آورده اند تعيين مى شود و انسان در چنين شبى با تفكر و تدبر مى تواند به خود آيد و اعمال يك سال خود را ارزيابى كند و با فراهم آوردن زمينه مناسب بهترين سرنوشت را براى خود رقم زند. [24]
حضرت امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «تقدير مقدرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضاء آن در شب بيست و سوم است.» [25]

5. بهار قرآن

نظر به اين كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسيارى دارد، در روايات اسلامى، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است; چنان كه حضرت امام باقر(عليه السلام)مى فرمايد: «هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.» [26]

يك نكته!

بديهى است فضائل و ثواب هايى كه براى ماه مبارك رمضان و روزه دارى ذكر شده و به برخى از آن ها اشاره شد، از آنِ كسانى است كه حقيقت آن را درك كنند و به محتواى آن عمل و در گفتار و كردار به كار گيرند و به آن ها جامه عمل بپوشانند. چنان در روايات اسلامى براى روزه دارى آدابى ذكر شده و كسانى كه صرفاً تلاوت قرآن مى كنند، ولى به آيات و احكام آن عمل نمى كنند و يا آن كه از روزه دارى تنها رنج گرسنگى و تشنگى را مى كشند و بوسيله گناه، تأثير روزه را از بين مى برند و ماه مبارك رمضان و فضاى معنوى آن تأثيرى بر اشخاصى بر جاى نمى گذارد، مورد نكوهش قرار گرفته اند.
چنان كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به زنى كه با زبان روزه كنيز خود را دشنام مى داد فرمود: چگونه روزه دارى و حال آن كه كنيزت را دشنام مى دهى؟! روزه فقط خوددارى از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بى اثر مى كنند قرار داده است، چه اندكند روزه داران و چه بسيارند كسانى كه گرسنگى مى كشند.» [27]
حضرت امام سجاد(عليه السلام) در دعاى حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مى كند: به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام هاى خود را از معاصى تو نگه داريم و آن ها را به كارهايى گيريم كه خشنودى تو را فراهم آورد، تا با گوش هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به دين لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوى حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوى آن چه منع شده ره نسپاريم و تا شكمهايمان جز آن چه را تو حلال كرده اى در خود جاى ندهد و زبان هايمان جز به آن چه تو خبر داده اى و بيان فرموده اى گويا نشود... .» [28]
بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل بيت(عليهم السلام) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دورى از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعى، عبادت، شب زنده دارى، درك فضيلت شب قدر و... فضيلت ماه مبارك رمضان را درك كرد و از آن در راستاى رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه اى خودسازى كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقى باشد و اثر آن تا ماه رمضان آينده سال بعد ماندگار باشد. [29]

پى‏نوشتها:

1 . مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، ص 209، دارالكتاب العربى، بيروت.
2 . بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 55، ص 341، مؤسسه الوفاء، بيروت.
3 . ر.ك: الكافى، محمد بن يعقوب كلينى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
4 . وسائل الشيعه، شيخ حر عاملى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
5 . ...
6 . سوره بقره، آيه 185.
7 . ر.ك: وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 313.
8 . ر.ك: الكافى، همان، ج 2 ،ص 628.
9 . سوره بقره، آيه 185.
10 . سوره بقره، آيه 183.
11 . همان.
12 . ميزان الحكمة، محمد محمدى رى شهرى، ترجمه: حميدرضا شيخى، ج 7، ص 3207، مؤسسه دارالحديث، قم.
13 . همان، ص 3209.
14 . همان.
15 . همان.
16 . همان.
17 . همان.
18 . همان.
19 . تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 1 ،ص 631، دارالكتب الاسلامية، تهران.
20 . مستدرك الوسائل، محدث نورى، ج 7، ص 154، مؤسسه آل البيت، قم.
21 . ميزان الحكمة، همان.
22 . همان، ص 3209.
23 . سوره قدر، آيه 1 ـ 5.
24 . تفسير الميزان، علامه طباطبايى، ج 18، ص 132; ج 19، ص 90، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، قم.
25 . وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 354.
26 . وسائل الشيعه، همان، ج 6، ص 203.
27 . الكافى، همان، ج 4، ص 87.
28 . الصحيفة السجادية، امام سجاد(عليه السلام) ص 186، دفتر نشر الهادى، قم.
29 . براى آگاهى بيشتر ر.ك: ميزان الحكمة، همان، ص 3215.